Ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa

Ból w dolnym obszarze kręgosłupa, zwany również bólem w odcinku lędźwiowo-krzyżowym, stanowi powszechną dolegliwość, dotyka około 80% populacji, zazwyczaj manifestując się u osób w wieku 30–60 lat. Pomimo tego, że rzadko jest związany z poważnymi chorobami, często stanowi główną przyczynę utraty zdolności do pracy i pogorszenia jakości życia.

Najczęściej pojawiający się jest tzw. ból nieswoisty, czyli taki, któremu trudno przypisać konkretny czynnik lub źródło. Zazwyczaj nie sygnalizuje poważnej choroby i samoistnie ustępuje, choć często ma skłonność do nawrotów. Jednak tylko u jednej dziesiątej części pacjentów ból krzyża wynika z konkretnych przyczyn, które wymagają dalszej diagnostyki.

W większości przypadków ból w odcinku lędźwiowo-krzyżowym wynika z mechanicznego uszkodzenia różnych struktur tworzących i otaczających kręgosłup, takich jak kręgi, dyski międzykręgowe (tzw. dyski), stawy międzykręgowe, mięśnie, ścięgna, więzadła i nerwy. Może mieć swoje źródło w:

• Przeciążeniu mięśni, ścięgien lub więzadeł przykręgosłupowych.
• Przepuklinie krążka międzykręgowego (tzw. dyskopatia).
• Wadach postawy i budowy ciała, wrodzonych wadach kręgosłupa.
• Zmianach zwyrodnieniowych, prowadzących np. do przemieszczenia struktur kręgosłupa w stosunku do siebie lub zwężenia kanału kręgowego.
• Złamaniach kręgów w wyniku osteoporozy.

Istnieje kilka czynników sprzyjających wystąpieniu bólu krzyża, w tym:

• Wiek (często pojawia się między 30. a 60. rokiem życia).
• Doświadczenie bólu krzyża w przeszłości.
• Czynniki psychiczne, takie jak przewlekły stres, niezadowolenie z pracy czy depresja.
• Słaba kondycja fizyczna.
• Otyłość.
• Rodzaj wykonywanej pracy (zarówno długotrwałe siedzenie przy biurku, jak i ciężka praca fizyczna, podnoszenie ciężkich przedmiotów, częste schylanie się i skręcanie tułowia).
• Palenie papierosów.
• Współwystępowanie innych chorób.

Charakter bólu może być zróżnicowany, a jego bliższe określenie wymaga uwzględnienia:

• Czasu trwania – może być krótkotrwały, ustępujący w kilka dni lub tygodni, albo przedłużać się na miesiące i lata.
• Natężenia – od tępego do bardzo silnego, paraliżującego ruch kręgosłupa.
• Lokalizacji – ograniczać się do kręgosłupa lub promieniować do pośladka, uda, łydki, a nawet stopy (po jednej lub obydwu stronach).
• Czynników nasilających – zależnie od przyczyny, ból może wzrastać przy ruchu lub w spoczynku, podczas zginania lub wyprostowania pleców, być wywołany kaszlem, kichaniem, a nawet pojawiać się nad ranem, budząc ze snu.
• Czynników towarzyszących – gorączki, osłabienia, nieuzasadnionej utraty masy ciała, bólu wielu stawów, chorób współistniejących, stosowanych leków.

Na podstawie tych informacji można wstępnie ocenić podłoże dolegliwości. Istnieją różne rodzaje bólu w odcinku lędźwiowym, takie jak:

1. Ból nieswoisty (około 90% przypadków): Związany z przeciążeniem różnych struktur kręgosłupa, pojawia się po wysiłku lub niewielkim urazie, często zmniejsza się w spoczynku, ale może nawracać.
2. Ból związany z zespołem korzeniowym lub zwężeniem kanału kręgowego: Wywołany uciskiem rdzenia kręgowego lub nerwów; obejmuje zespół korzeniowy, zespół ogona końskiego i chromanie przestankowe neurogenne.
3. Ból prawdopodobnie spowodowany inną chorobą: Może być objawem chorób kręgosłupa lub sąsiednich narządów, takich jak zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, nowotwory czy zakażenia.
4. Ból psychogenny: Ból krzyża może być również wynikiem stanu psychicznego, związanego z przewlekłym stresem lub depresją.

W leczeniu bólów kręgosłupa lędźwiowego stosuje się różne metody, zarówno nieinwazyjne, jak terapia manualna, kinezyterapia, fizykoterapia, jak i inwazyjne, w tym zastrzyki przeciwbólowe, blokady sterydowe i operacje kręgosłupa. Warto jednak podkreślić, że kluczową rolę odgrywa dokładna diagnostyka a także badania obrazowe, takie jak RTG czy Rezonans Magnetyczny. Odpowiednie ćwiczenia fizyczne, terapia manualna i fizykoterapia pomagają w zniwelowaniu dolegliwości, a regularne wykonywanie ich w domu oraz utrzymanie aktywności fizycznej przyczyniają się do długotrwałego efektu i zapobiegają nawrotom bólu krzyża.